«Εφηβεία και διαδίκτυο: Το ψηφιακό αποτύπωμα και πρακτικά ζητήματα για την ασφάλεια και την προστασία των παιδιών»

«Εφηβεία και διαδίκτυο:
Το ψηφιακό αποτύπωμα και πρακτικά ζητήματα για την ασφάλεια και την προστασία των παιδιών»

ΤΕΤΑΡΤΗ  17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ
18.00-20.00
μέσω πλατφόρμας zoom

Το άρθρο που ακολουθεί αποτελεί μια εισαγωγή για την εκδήλωση.

Έφηβοι, διαδίκτυο και ψηφιακό αποτύπωμα

Webex, zoom και τηλεκπαίδευση ....σφήνα instagram, tiktok, messenger, Snapchat ... οι έφηβοι μοιρασμένοι σε δυο ψηφιακούς κόσμους . Τον κόσμο της ψηφιακής (υποχρεωτικής) εκπαίδευσης από την μία και το κόσμο της κοινωνικής δικτύωσης, της μάχης για προβολή, των likes και της ανάγκης για αποδοχή από  τους συνομηλίκους από την άλλη. Και κάπου εκεί ανάμεσα, οι γονείς αποσβολωμένοι από τα νέα προβλήματα που έχουν προκύψει από την πανδημία στην καθημερινότητα τους, αγωνιούν για τις άπειρες ώρες που τα παιδιά τους βρίσκονται μπροστά σε μια οθόνη χωρίς φυσικά να είναι σε θέση να κρίνουν αλλά και να κατανοήσουν που βρίσκεται το μέτρο.

Η πανδημία μας έφερε πιο κοντά στο ψηφιακό γίγνεσθαι, ανέδειξε όμως περισσότερο από ποτέ το πρόβλημα του ψηφιακού χάσματος ανάμεσα στους εφήβους (που λες και έχει περάσει στο dna τους ο ψηφιακός κόσμος και νοιώθουν τόσα άνετα μέσα σε αυτόν) και τους γονείς που έχουν συνηθίσει σε μία πιο δομημένη ψηφιακή πραγματικότητα, εκείνη που αφορά εκτέλεση υποχρεώσεων, αγορές on line, δουλειά και  ειδησεογραφία κοινωνικού και πολιτικού τύπου (έστω μέσα από κοινωνικά δίκτυα). Ο κόσμος των εφήβων άναρχος, παρορμητικός και επαναστατικός στην πραγματική ζωή, αντικατοπτρίζεται σχεδόν με την ίδια εικόνα και στην ψηφιακή. Όμως εκεί τα λάθη και οι παρορμήσεις μένουν, διαμοιράζονται και ενδεχομένως μπορεί να συνοδεύουν τα παιδιά σε όλη τους την μελλοντική πορεία στην ζωή.

Μόνο όπλο η γνώση. Η γνώση για τα ψηφιακά μας δικαιώματα, η γνώση για τι είναι το ψηφιακό μας αποτύπωμα στο διαδίκτυο και η εκπαίδευση για τους κινδύνους και την ασφάλεια του διαδικτύου. Το ψηφιακό μας αποτύπωμα αφορά τα ίχνη που αφήνουμε ενεργώντας στο διαδίκτυο και που δυστυχώς όπως και το δακτυλικό μας αποτύπωμα, δεν αλλάζει. Τα ψηφιακά μας ίχνη δημιουργούν μία εικόνα για εμάς, που ενδεχομένως δεν θέλουμε να παρουσιάσουμε στον κόσμο που μας παρακολουθεί. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι στον άναρχο κόσμο του διαδικτύου θα πρέπει να διάγουμε με βάση τις δικές μας προσωπικές αρχές, έχοντας πάντα στο νου ότι το διαδίκτυο ναι μεν είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής μας ζωής αλλά και η βάση εξόρυξης δεδομένων όπου οι προσωπικές μας εμπειρίες υφαρπάζονται και συσκευάζονται σε προϊόν προς εκμετάλλευση.
 
Ένα σημαντικό μας δικαίωμα, που κατέχει εξέχουσα θέση μεταξύ των δικαιωμάτων μας, είναι το δικαίωμα στην πρόσβαση. Στην πρόσβαση αναφορικά με τα προσωπικά μας δεδομένα που κατέχει κάποια επιχείρηση ή οργανισμός για εμάς. Μπορούμε να το ασκήσουμε και στις διάφορες πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων. Για παράδειγμα στο Facebook και στο Instagram μπορούμε να αναζητήσουμε την επιλογή «Κατεβάστε ένα αντίγραφο της δραστηριότητάς σας…» και να πάρουμε από την πλατφόρμα ένα αρχείο με όλη την δραστηριότητα μας. Στο αρχείο, αν και δεν θα περιέχονται οι πληροφορίες που έχουν προκύψει για εμάς μετά από ανάλυση της συμπεριφοράς μας, θα βρούμε σίγουρα σημεία που θα μας προβληματίσουν. Ένα άλλο πολύ σημαντικό μας δικαίωμα είναι αυτό της διαγραφής δεδομένων μας (δικαίωμα στη λήθη). Κάνοντας χρήση αυτού του δικαιώματος μπορούμε να ζητήσουμε την διαγραφή προσωπικών μας δεδομένων από πλατφόρμες που τα χρησιμοποιούν με ή χωρίς την συγκατάθεσή μας. Η διαγραφή των δεδομένων μας είναι εφικτή κάτω από προϋποθέσεις. Τέλος σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι για να φροντίσουμε όσο περισσότερο μπορούμε την ψηφιακή μας αυτοδιάθεση, καλό θα είναι να ασχοληθούμε με τα «ψιλά γράμματα» των κοινωνικών δικτύων και να μελετήσουμε τις ρυθμίσεις απορρήτου τους. Να ενημερωθούμε για τους κινδύνους της κάθε πλατφόρμας, να αναζητήσουμε προγράμματα γονικού ελέγχου,  να αναλογιστούμε σε κάθε περίπτωση τα κίνητρα της δωρεάν χρήσης (έχοντας κατά νου και το ρητό «όταν δεν πληρώνεις το προϊόν, είσαι το προϊόν»).

Στην εποχή της «πανταχού παρούσας» τεχνολογίας, όπου η ιδιωτικότητα ανταλλάσσεται με την τεχνολογική καινοτομία και ευκολία, όπου το ψηφιακό έγκλημα ανθίζει με γοργούς ρυθμούς, απαιτείται να ενισχύσουμε τις ψηφιακές μας γνώσεις και δεξιότητες, να καλλιεργήσουμε μία νοοτροπία ασφάλειας στο διαδίκτυο και να ευαισθητοποιηθούμε γύρω από αυτό το ζήτημα. Τα οφέλη από την χρήση του διαδικτύου είναι πολλά, σπουδαία και τα γνωρίζουμε. Ας εστιάσουμε τώρα στην αναγνώριση των κινδύνων.


Αθανασία Τυχάλα
MSc «Δίκαιο και Πληροφορική»
Πληροφορικός και Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων (DPO)
DPO Πυξίδας