Το έργο EU-DAP (European Drug Abuse Prevention trial) «Ευρωπαϊκή
μελέτη για την πρόληψη της εξάρτησης» αποτελεί μια έρευνα
για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των σχολικών προγραμμάτων
πρόληψης και υλοποιήθηκε στην πρώτη φάση λειτουργίας της από
εννέα συνεργαζόμενους φορείς, έξι διαφορετικών κρατών μελών
της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από
την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος
για την πρόληψη της τοξικοεξάρτησης το 2002, ενώ εγκρίθηκε
η συνέχιση του προγράμματος ως EU-DAP 2 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού
Προγράμματος για τη Δημόσια Υγεία 2003-2008.
Το πρόγραμμα αποσκοπεί τόσο στη δημιουργία ενός επιστημονικά
τεκμηριωμένου σχολικού προγράμματος πρόληψης της χρήσης καπνού,
ναρκωτικών και αλκοόλ, όσο και στην αξιολόγησή του με αυστηρές
ερευνητικές προδιαγραφές. Στη δεύτερη φάση του προγράμματος
προβλέπεται η διάχυση των καλών πρακτικών για την εφαρμογή
αποτελεσματικών προγραμμάτων πρόληψης στα σχολεία.
Πρώτη φάση λειτουργίας του EU-DAP
Το πρόγραμμα «Ξέρω τι ζητάω» (στα αγγλικά ονομάστηκε "Unplugged")
δημιουργήθηκε από την Ομάδα Σχεδιασμού της Παρέμβασης του
EU-Dap και αξιολογήθηκε τη σχολική χρονιά 2004-2005. Στην
έρευνα συμμετείχαν συνολικά 7.000 μαθητές 12-14 χρονών από
7 διαφορετικές χώρες της Ευρώπης (Ιταλία, Σουηδία, Γερμανία,
Αυστρία, Βέλγιο, Ελλάδα, Ισπανία).
Από την πρώτη φάση αξιολόγησης διαπιστώθηκε
ότι το πρόγραμμα είχε ως αποτέλεσμα να μειώσει τη χρήση καπνού,
ναρκωτικών και την κατάχρηση αλκοόλ στους μαθητές που συμμετείχαν
στο πρόγραμμα «Ξέρω ότι αξίζω» κατά 25-30% ως προς την αναμενόμενη
τάση. Τα αποτελέσματα πρόκειται σύντομα να δημοσιευτούν στην
επιστημονική βιβλιογραφία, ενώ περισσότερες πληροφορίες διατίθενται
στην ιστοσελίδα του προγράμματος (
www.eudap.net).
Η επανάληψη της αξιολόγησης στον ίδιο πληθυσμό είναι σε εξέλιξη
και τα αποτελέσματα θα είναι σύντομα διαθέσιμα.
Στο EU-DAP 1 συμμετείχαν οι εξής χώρες: Ιταλία (συντονίστρια
χώρα), Ελλάδα, Γερμανία, Αυστρία, Σουηδία, Βέλγιο & το
Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης των Ναρκωτικών και της Τοξικομανίας.
Την Ελλάδα εκπροσώπησε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης
για τα Ναρκωτικά (Ε.Κ.ΤΕ.Π.Ν.) - ΕΠΙΨΥ, που υλοποίησε την
πρώτη φάση σε συνεργασία με το Κέντρο Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ.
Στην Ευρωπαϊκή Μελέτη συμμετείχαν 17 γυμνάσια: 1ο, 2ο &
4ο Γυμνάσιο Συκεών, 2ο Γυμνάσιο Τριανδρίας, Γυμνάσιο Ν. Μαδύτου,
1ο & 2ο Γυμνάσιο Λαγκαδά, Γυμνάσιο Χορτιάτη, 1ο ,3ο &
4ο Γυμνάσιο Νεάπολης, 3ο & 4ο Γυμνάσιο Πολίχνης, Γυμνάσιο
Πεύκων, Γυμνάσιο Δρυμού, Γυμνάσιο Ασβεστοχωρίου Ιδιωτικό Γυμνάσιο
ΔΕΛΑΣΑΛ. Σε 10 γυμνάσια εφαρμόστηκε το πρόγραμμα «Ξέρω τι
ζητάω».
Συνολικά η ΠΥΞΙΔΑ:
- Συμμετείχε στη δημιουργία του εκπαιδευτικού υλικού «Ξέρω
τι ζητάω» και στο σχεδιασμό της έρευνας.
- Διεξήγαγε την έρευνα στους μαθητές - Τα στελέχη χορήγησαν
δύο φορές τα ερωτηματολόγια σε 17 σχολεία - 723 μαθητές)
- Διοργάνωσε εκπαιδευτικό σεμινάριο για καθηγητές προκειμένου
να εξοικειωθούν με το εκπαιδευτικό υλικό «Ξέρω ότι αξίζω»
και να το εφαρμόσουν.
- Διοργάνωσε ενημερωτικές συναντήσεις με γονείς και την εκπαίδευση
των συνομιλήκων
- Συγκέντρωσε όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την παρακολούθηση
της διαδικασίας.
- Συμμετείχε στην Ημερίδα παρουσίασης των αποτελεσμάτων που
διοργανώθηκε το Δεκέμβριο 2005 στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο
για τα Ναρκωτικά που εδρεύει στη Λισαβόνα (EMCDDA)
- Διοργάνωσε Ημερίδα Παρουσίασης των πρώτων αποτελεσμάτων
της Μελέτης στη Θεσσαλονίκη (Μάρτιος 2006).
Η δεύτερη φάση λειτουργίας, το EU-DAP 2
Ως EU-DAP 2 εγκρίθηκε η λειτουργία του στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού
Προγράμματος για τη Δημόσια Υγεία για την περίοδο 2003-2008.
Στο πλαίσιο αυτού, το «Ξέρω τι ζητάω» αποτελεί ένα σχολικό
πρόγραμμα πρόληψης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, το οποίο
βασίζεται στο μοντέλο κοινωνικών επιρροών. Σχεδιάστηκε, εφαρμόστηκε
και αξιολογήθηκε στο πλαίσιο της παραπάνω ευρωπαϊκής έρευνας.
Η αξιολόγηση κατέδειξε ήδη την αποτελεσματικότητά του στο
μαθητικό πληθυσμό και συγκεκριμένα έδειξε μια αξιοσημείωτη
μείωση στις συμπεριφορές που σχετίζονται με τη συστηματική
χρήση ουσιών: 30% μείωση στο καθημερινό κάπνισμα και στα επεισόδια
μέθης από αλκοόλ και 23% μείωση της χρήσης κάνναβης. Επιπλέον
ιδιαίτερα ενθαρρυντικά είναι τα προκαταρτικά δεδομένα της
μακροπρόθεσμης αξιολόγησης του ίδιου πληθυσμού, καθώς φαίνεται
ότι τα αποτελέσματα του προγράμματος διατηρούνται για τουλάχιστον
ένα έτος.
Το πρόγραμμα έχει την έγκριση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
και υλοποιείται σε συνεργασία με τα Γραφεία Αγωγής Υγείας
της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Θεσσαλονίκης. Απευθύνεται
σε έφηβους μαθητές 12-14 ετών. Περιλαμβάνει 12 ενότητες, που
μπορούν να εφαρμοστούν εύκολα, αποτελεσματικά και ολοκληρωμένα.
Οι καθηγητές που ενδιαφέρονται για την εκπαίδευση και την
εφαρμογή στις τάξεις τους του προγράμματος «Ξέρω τι ζητάω»,
μπορούν να απευθυνθούν στο Κέντρο Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ, που είναι
ο υπεύθυνος φορέας για τη διεξαγωγή των εκπαιδευτικών και
ενημερωτικών συναντήσεων και την επιστημονική παρακολούθηση
της πορείας και της εφαρμογής του προγράμματος.
Στο πλαίσιο του EU-DAP 2 η ΠΥΞΙΔΑ:
- Συμμετείχε στην αναθεώρηση του εκπαιδευτικού υλικού «Ξέρω
τι ζητάω» σύμφωνα με την αξιολόγηση της πρώτης πιλοτικής εφαρμογής
- Ανέλαβε την μετάφραση και επιμέλεια του εκπαιδευτικού υλικού
στην ελληνική γλώσσα και πραγματικότητα
- Παρέχει εκπαίδευση σε εκπαιδευτές εκπαιδευτών για την εφαρμογή
του «Ξέρω τι ζητάω» στα ελληνικά σχολεία (γυμνάσια)
- Συμμετείχε στη συγγραφή του Οδηγού για την επιτυχή εφαρμογή
ολοκληρωμένων προγραμμάτων πρόληψης της χρήσης ψυχοτρόπων
ουσιών στα σχολεία «Η πρόληψης στα σχολεία μας αφορά»
- Ανέλαβε τη διάχυση καλών πρακτικών για την εφαρμογή αποτελεσματικών
προγραμμάτων πρόληψης στα ελληνικά σχολεία
- Συντονίζει την έρευνα για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας
της διάχυσης του Οδηγού καλών πρακτικών η οποία διεξάγεται
σε 7 ευρωπαϊκές χώρες
- Διεξάγει έρευνα σε 51 σχολεία της περιοχής ευθύνης σχετικά
με την αποτελεσματικότητα της διάχυσης καλών πρακτικών όσον
αφορά στην αύξηση της εφαρμογής προγραμμάτων πρόληψης.
Στο εταιρικό σχήμα του EU-dap 2 συμμετέχουν οι: Universita
degli studi del Piemonte Orientale, Dipartimento die Science
Mediche, Ιταλία (Συντονιστής), Universita degli studi Dell’
Aquila, Ιταλία, Stockholms Lans Landstig, Centrum for Folkshalsa,
Σουηδία, De Sleutel, Βέλγιο, Institut fur Sozial- und Gesundheitspsychologi,
Αυστρία, Centre for Addictology, Psychiatric Clinic, Τσεχίας,
Poznan University of medical science, Πολωνία, EDEX, Ισπανία,
Κέντρο Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ, Ελλάδα.
)
)
